Je wilt een tekst schrijven om met je doelgroep te delen. Waar moet je dan op letten en hoe zorg je dat je doelgroep je tekst begrijpt? Het is namelijk erg belangrijk dat de lezer je tekst goed begrijpt en de tekst lekker leest. Als een tekst te moeilijk is of de zinsopbouw niet goed is, stopt de lezer vaak met het lezen van je tekst. Dit is enorm zonde van jouw tijd en geld. Een goed geschreven tekst die makkelijk te lezen is, is daarom noodzakelijk. Volg deze 5 tips om jouw tekst zo duidelijk mogelijk te maken en de beste resultaten te behalen.
1. Beperk afkortingen
Probeer afkortingen zo veel mogelijk te vermijden. Afkortingen kunnen soms heel handig zijn om tijd en ruimte te besparen, maar de tekst kan hier heel onduidelijk van worden. En de leesbaarheid en verstaanbaarheid van je tekst komen altijd op de eerste plaats. Als afkortingen in je tekst zorgen dat de tekst moeilijker leesbaar of begrijpbaar wordt, laat ze dan achter wegen.
Als je toch een afkorting wilt gebruiken kun je het beste bij de eerste keer dat je hem gebruikt de betekenis erachter zetten. Zo kan je vervolgens de afkorting blijven gebruiken en begrijpt de lezer wat je bedoelt.
- Bijvoorbeeld bij namen van organisaties. Dan schrijf je iets als ”Vandaag zijn we op bezoek bij het Europees parlement (EP). Het EP staat bekend om… Nu weet de lezer dat je met EP, dus Europees parlement bedoelt.
- Of als je eerst de afkorting zet en daarna de volledige naam. Bijvoorbeeld: “In de Wkkgz (Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg) staat….”.
Er zijn ook een aantal afkortingen die al helemaal normaal zijn geworden met de tijd zoals tv, cd, gsm, dvd, horeca, btw, et cetera. Van deze voormalige afkortingen mag je verwachten dat mensen weten wat ze betekenen. Hetzelfde geldt voor dingen als fysische eenheden (zoals cm, ha, L, km/h)
Afkortingen als bijv., n.a.v., i.v.m., d.m.v., m.b.t., t.v.v. worden ook veel gebruikt. Deze worden vaak door mensen wel begrepen. Voor interne communicatie is dit dan ook prima te gebruiken. Maar voor commerciële teksten wil je deze afkortingen toch zo veel mogelijk mijden. Ze bevorderen de leesbaarheid van je tekst namelijk niet, omdat ze niet voor elke lezer duidelijk zijn.
2. Gebruik geen moeilijke woorden
“Palliatieve zorg is een multi-aspectueel fenomeen dat zodoende multidisciplinair dien te worden benaderd.“
Een voorbeeld van een zin die veel te moeilijk is. Heel misschien dat sommige mensen dit begrijpen, maar de meesten niet. Je wilt als tekstschrijver de moeilijkheidsgraad van je tekst laag houden. Zodat (bijna) alle lezers je tekst begrijpen. Je hebt er namelijk niks aan als iemand je tekst leest, maar het niet begrijpt. Het is jouw taak om je taalgebruik aan te passen op je doelgroep. 3 veel voorkomende moeilijke woord soorten die worden gebruikt:
Vakjargon
Laten we beginnen met vakjargon, oftewel woorden uit een bepaald vakgebied/ specialisme. Onnodig moeilijke woorden kunnen we vaak vervangen door synoniemen. Bij vaktermen is dit echter iets moeilijker. Vaak is een vakterm zo specifiek dat er niet echt een synoniem voor is. Specialisten in dat vakgebied weten de betekenis en voor hun is dit dan ook superhandig. Ze weten meteen precies wat je bedoelt. Als je schrijft voor een specifiek vakgebied met specialisten is het geen probleem als je vaktermen gebruikt.
Maar als je commerciële teksten schrijft voor een breder publiek wil je dit zoveel mogelijk voorkomen. Sommige termen zijn gewoon onbegrijpelijk voor de ‘gewone lezer’ en deze zal dan ook snel afhaken. Kies in plaats van vaktermen dan een ander woord of omschrijving, zelfs al gaat een deel van de betekenis dan verloren. Dit kun je beter hebben dan dat 90% je bericht niet begrijpt en stopt met lezen. Plus de meeste lezers zijn niet geïnteresseerd in dure en moeilijke woorden, ze willen snel duidelijk weten wat ze aan jouw tekst hebben.
Woorden uit een vreemde taal
Als 2e, woorden uit een vreemde taal of woorden die daar hun oorsprong vonden. Op zich is er niks mis met woorden die uit een andere taal komen, zolang de lezer ze maar begrijpt. Bij woorden die uit een andere taal komen is de kans echter aanwezig dat sommige mensen de betekenis niet weten.
Wees daarom zuinig met vreemde woorden, waarvoor we in het Nederlands een bekender woord hebben. Enkele voorbeelden van woorden uit een andere taal en een eenvoudig synoniem.
Lange samengestelde woorden
Als laatste wil ik het even hebben over lange samengestelde woorden als aandeelhoudersovereenkomst of gehandicaptenparkeerplaats.
Lange woorden zijn niet altijd per se moeilijker te begrijpen, maar zorgen vaak wel voor een vertraging in het leesproces. De lezer is namelijk langer bezig met het uitvogelen van de delen van het woord, dan bij een kort woord. Bij voorkeur wil je zulke woorden dus zo min mogelijk gebruiken. Vaak kun je deze woorden makkelijk opsplitsen, waardoor het makkelijker wordt voor de lezer om te lezen.
Aandeelhoudersovereenkomst
Overeenkomst van aandeelhouders
Gehandicaptenparkeerplaats
Parkeerplaats voor gehandicapten
3. Vermijd archaïsmen
Probeer archaïsmen te vermijden. Archaïsmen zijn verouderde woorden en uitdrukkingen. In juridische of ambtelijke teksten kom je dit soort woorden nog wel tegen, maar in de gesproken taal en verkoop teksten niet.
De kans is namelijk groot dat de lezer de woorden niet kent en daardoor de boodschap niet goed ontvangt. Als je sommige woorden niet begrijpt heb je minder plezier in het lezen en zal je eerder stoppen met lezen. Vervang archaïsmen daarom door hedendaagse woorden die dezelfde betekenis hebben. Enkele voorbeelden van zulke archaïsmen en de hedendaagse synoniemen:
Het ene archaïsme klinkt je misschien bekender in de oren dan de ander. Sommige van deze woorden verwacht je dat niks mis mee is. En dat is er ook niet altijd. Als jij een doelgroep hebt die allemaal een bepaald archaïsme kent, mag je deze gerust gebruiken. Het ene verouderde woord raad ik meer af dan het ander. Zelf kun je denk ik wel een beetje inschatten wat je wel en niet kunt gebruiken. Onthoudt wel dat archaïsmen vaak ook als afstandelijk en onpersoonlijk worden gezien.
Soms kun je wel een iets ouders synoniem gebruiken, als je storende herhalingen wilt vermijden. Als jij bijvoorbeeld een tekst hebt en heel vaak het woordje ‘ook’ gebruikt. Zou je op een gegeven moment een keer ‘eveneens’ kunnen gebruiken. Zorg dan dat de betekenis van het woord duidelijk af te lezen is aan de context van de zin.
4. Beperk de zinslengte
“In elk van onze reizen, die in groepjes van 20 personen plaatsvinden en waarbij we u een aaneenschakeling van talrijke boeiende bezienswaardigheden garanderen, staat uw comfort voorop, wat zich uit in onze hotelkeuze.”
Een voorbeeld van een veel te lange zin. Lange en complexe zinnen maken het de lezer moeilijk om de tekst te volgen en te begrijpen. Het grootste probleem van lange zinnen is de complexiteit. Lange zinnen die goed opgebouwd zijn, kunnen vaak prima. Maar zodra je bijvoorbeeld bijzinnen in bijzinnen gaat voegen, zal de lezer de draad gauw kwijtraken.
Lange goed opgebouwde zinnen kunnen dus in principe wel. Maar toch wil je het liefst niet te lange zinnen maken. Korte duidelijke zinnen zorgen voor het meeste leesgemak en de grootste kans dat de lezer de boodschap goed ontvangt. Mijn aanrader is dus om het liefst korte zinnen te gebruiken.
Dit betekent natuurlijk niet dat je alleen maar korte zinnen moet gaan schrijven. Ik gebruik in mijn teksten ook wel langere zinnen. Dit is geen enkel probleem zolang ze duidelijk blijven. En een afwisseling tussen korte en lange zinnen wordt vaak zelfs aangeraden. Dit houdt je tekst speels en zorgt voor een aangenaam leesritme.
Bij commerciële teksten wil je de zinnen wel iets korter houden, zo rond de 10-15 woorden per zin. Ook hier is het geen probleem als je soms wat langere zinnen ertussen hebt staan. Maar je zal bij commerciële teksten vaker korte zinnen gebruiken. Je wilt namelijk kort en duidelijk iets bereiken met je bericht. Heb je een zin van meer dan 30 woorden, splits de zin dan op in meerdere kleine zinnen. Je mag dan best de opbouw iets veranderen om de zinnen beter te laten lopen. Zolang de betekenis maar hetzelfde blijft.
Ook een veelvoorkomend fenomeen bij lange zinnen, is een tangconstructie. Een tangconstructie houdt in dat 2 woorden die eigenlijk bij elkaar horen in een zin, ver uit elkaar staan. Aangezien zo’n tangconstructie het ritme van de zin onderbreekt, is dit af te raden. Hoe langer de lezer moet wachten op het tweede deel van de ‘tang’, hoe minder hij de tussenliggende informatie opneemt. In het voorbeeld is in de eerste bijzin een kleine tangconstructie te vinden (die… plaatsvinden).
Als we die voorbeeldzin gaan verbeteren moeten we dus niet enkel de zinslengte beperken, maar ook tangconstructies vermijden. Je zou hem dan bijvoorbeeld zo kunnen herschrijven:
Bij ons reist u in groepjes van 20 personen. Uw comfort staat voorop, welke reis u ook kiest. Dat komt tot uiting in onze hotelketens. We garanderen u ieder reisprogramma een aaneenschakeling van talrijke boeiende bezienswaardigheden.
De oorzaak van te lange zinnen is vaak dat de schrijver te veel informatie in 1 zin wil plaatsen. Zulke lange en ingewikkelde zinnen zijn alleen dus niet fijn om te lezen. Ook sluipen er makkelijker fouten in dergelijke zinnen. Aan het eind weet je vaak niet goed meer wat je aan het begin van de zin schreef of zie je niet duidelijk meer wat bij elkaar hoort.
5. Schrijf to-the-point
Er bestaan in het Nederlands vele constructies die een tekst nodeloos lang kunnen maken. In mondelinge communicatie worden zulke zinsneden geregeld gebruikt om een mededeling vriendelijker of tactvoller te laten klinken. In zakelijke teksten, en zeker wervende teksten, wil je dit liever niet doen. Dit kan voor de lezer echter nogal hinderlijk zijn. Het voelt dan alsof je er omheen draait en dat wekt achterdocht. Enkele voorbeelden van zulke loze zinsdelen:
- Dit is iets wat we … kunnen noemen
- Een van de aspecten die zeker vermeld dienen te worden, is …
- Het is ook wel zo dat …
- Zoals u wellicht al weet, …
- Er mag aangenomen worden dat …
- Hieraan valt op te merken dat …
- Zoals we reeds gezegd hebben …
- Wat dit onderwerp betreft, kunnen we vermelden dat …
- Het gebeurd wel eens dat …
- Het enige wat ik daarover kan zeggen is …
- Het is een feit dat …
- Ik wil het hier graag met u over hebben …
- In wat volgt hoop ik duidelijk te maken dat …
- Wat ik u bij dezen te vertellen heb, is dat …
- We kunnen wel zeggen dat …
- We sturen u dit schrijven om u mee te delen dat …
Misschien herken je sommige van deze stukken wel. Bijna altijd kun je dergelijke constructies schrappen, omdat ze verder geen inhoudelijke betekenis hebben.
Sommige mensen hebben de neiging om werkwoorden te vervangen door een combinatie van een substantief met een werkwoord. Een substantief is een woordsoort die gebruikt wordt om een persoon of ding aan te duiden. Dit is niet aan te raden omdat de zin omslachtig wordt daardoor en omdat de klemtoon dan ligt op het substantief. Een paar voorbeelden hoe zoiets eruit kan zien:
Als laatste wil ik het hebben over concreet zijn in je tekst. Als je zegt dat je zo snel mogelijk zal reageren, geef je weliswaar blijk van je goede bedoeling, maar is dit nog wel erg vaag. De klant weet niet wat hij nu moet verwachten, wat moet de klant verstaan onder zo snel mogelijk? Het voordeel van zulke vage begrippen is dat je je hier achter kunt verschuilen, maar een kritische lezer kan deze begrippen wel achterdochtig vinden en interpreteren als ‘gebakken lucht’. Probeer dus vage woorden te vermijden zoals:
Zie het verschil in de volgende 2 zinnen:
- Iemand zal binnenkort langskomen om te kijken naar een wellichte aanpassing in het proces.
- Dhr. Hoij (procesleider) zal volgende week dinsdag ochtend langskomen om te kijken naar aanpassingen in het proces
Heb je een commerciële tekst nodig, maar lukt het niet om zelf iets op papier te krijgen of heb je geen tijd hiervoor? Ik help je graag met het schrijven van een dergelijke tekst! Ik ken alle tips en tricks en vind teksten schrijven enorm leuk. Zo krijg ik snel een goede en lekker leesbare tekst op papier voor je. Neem gerust contact met me op via de mail of via het contactformulier op de contactpagina.